SAGI và Đài thiên văn Quy Nhơn tổ chức đoàn Quan sát nhật thực tại Đông Timor
Vào ngày 20 tháng Tư 2023 sẽ diễn ra sự kiện nhật thực với đường đi của pha toàn phần sẽ đi qua Đông Timor.
Một nhật thực sẽ diễn ra khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất thẳng hàng và Mặt Trăng che khuất một phần hoặc hoàn toàn đĩa Mặt Trời. Cư dân trên Trái Đất ở khu vực có bóng nhật thực đi qua sẽ được chiêm ngưỡng hiện tượng thiên văn học kỳ thú này. Tùy vào vị trí trên Trái Đất mà có thể quan sát thấy nhật thực ở các mức độ khác nhau. Những nơi nằm trên đường đi của pha toàn phần sẽ được trải nghiệm hiện tượng bầu trời tối giữa ban ngày do Mặt Trời hoàn toàn bị che khuất. Lúc này vành nhật hoa bao quanh Mặt Trời có thể được nhìn thấy.
Nhật thực vào ngày 20 tháng Tư tới đây là một nhật thực lai (hybrid solar eclipse). Đó là sự kết hợp của hai loại: nhật thực toàn phần và nhật thực hình khuyên. Nhật thực lai cực kỳ hiếm với chỉ 3,1% số lần nhật thực trong thế kỷ 21. Pha toàn phần của nhật thực lần này sẽ được nhìn thấy ở bán đảo North West Cape Cape và Đảo Barrow ở Tây Australia, khu vực phía đông của Đông Timor, Đảo Damar và một phần của tỉnh Papua ở Indonesia. (Hình 1.)
Nhận thức được đây là một sự kiện tuyệt vời để thúc đẩy sự quan tâm của công chúng đối với khoa học nói chung và thiên văn học nói riêng, Nhóm nghiên cứu Vật lý thiên văn Simons tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục Liên ngành – SAGI – phối hợp với Đài Thiên văn Quy Nhơn (Trung tâm Khám phá Khoa học và Đổi mới Sáng tạo tỉnh Bình Định – ExploraSciecne Quy Nhơn) tổ chức đoàn công tác đến Cộng hòa Dân chủ Đông Timor để tường thuật và ghi hình diễn biến của nhật thực.
Danh sách đoàn công tác
- TS. Nguyễn Lương Quang, American University of Paris (AUP).
- TS. Phan Thanh Hiền, khoa Vũ trụ và Ứng dụng, trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH)
- ThS. Nguyễn Văn Tuệ, chuyên viên tại ExploraScience Quy Nhơn.
Địa điểm quan sát thuận lợi nhất là ở thị trấn Com (Lautém) ở bờ biển phía đông của Đông Timor.
Diễn biến của nhật thực tại Com, Lautém, Đông Timor
- Pha nhật thực một phần bắt đầu: 11:46:37 (GMT+9)
- Pha nhật thực toàn phần bắt đầu: 11:46:37 (GMT+9)
- Nhật thực cực đại: 13:21:34 (GMT+9)
- Pha nhật thực toàn phần kết thúc: 13:22:50 (GMT+9)
- Pha nhật thực một phần kết thúc: 14:57:10 (GMT+9)
Thông qua hoạt động này, SAGI và ExploraScience Quy Nhơn bên cạnh việc trao đổi học thuật và kinh nghiệm trong quan sát thiên văn với các nhà khoa học và các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới, đoàn công tác còn hy vọng góp phần khích lệ học sinh và sinh viên Việt Nam trong việc tìm hiểu và nghiên cứu khoa học nói chung, và lĩnh vực thiên văn học nói riêng.
Các sự kiện và lịch trình làm việc của đoàn
| Thời gian | Hoạt động | Nền tảng |
| Ngày 17 tháng 4, 2023, 10:00 a.m. (giờ Việt Nam) | Quan sát Vết đen Mặt Trời | Livestreaming trên kênh mạng xã hội Tổ hợp không gian khoa học – ExploraScience Quy Nhơn và Vật Lý Thiên Văn. |
| Ngày 18 -19 tháng 4, 2023 | Di chuyển | Khởi hành từ Việt Nam đi Đông Timor qua nhiều chặng: Việt Nam – Bali (Indonesia), Bali – Dili (Đông Timor), Dili – Com (Đông Timor) |
| Ngày 19 tháng 4, 2023, 19:00 (giờ Việt Nam) | Thử nghiệm phần cứng, kết nối | Livestreaming trên kênh mạng xã hội Tổ hợp không gian khoa học – ExploraScience Quy Nhơn, Vật Lý Thiên Văn và các kênh khác về quá trình chuẩn bị quan sát Nhật thực tại Đông Timor. (Nếu điều kiện kết nối internet thuận lợi) |
| Ngày 20 tháng 4, 2023, từ 9h30 (giờ Việt Nam) | Quan sát Nhật thực lai | Livestreaming trên kênh mạng xã hội Tổ hợp không gian khoa học – ExploraScience Quy Nhơn, Vật Lý Thiên Văn và các kênh khác. (Nếu điều kiện thời tiết và kết nối internet thuận lợi) |
| Ngày 21-22 tháng 4, 2023 | Di chuyển | Khởi hành trở về Việt Nam qua nhiều chặng: Com – Dili (Đông timor), Dili – Bali (Indonesia), Bali – Việt Nam. |
Các thông tin chi tiết về chuyến công tác và nhật thực ngày 20 tháng Tư 2023 tại Đông Timor sẽ được cập nhật trong các bản tin tiếp theo.
Nhật thực toàn phần năm 1995 tại Việt Nam
Nhật thực là một sự kiện thiên văn học bình thường nhưng hiếm gặp, do đó thu hút được sự quan tâm của đông đảo công chúng. Vào ngày 24 tháng 10 năm 1995, Việt Nam cũng từng chứng kiến sự kiện nhật thực toàn phần. Nhân dịp đó, tổ chức “GẶP GỠ VIỆT NAM” và Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia đã tổ chức hai hội nghị quốc tế về Vật lý hạt cơ bản và Vật lý thiên văn tại Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 21 đến ngày 28 tháng 10 năm 1995. Theo yêu cầu của GS. Trần Thanh Vân, GS. Priscilla C. Frisch và TS. Nguyễn Trọng Hiền (lúc này đang làm việc tại Đại học Chicago) đã biên soạn cuốn sách “Ngày hai đêm”. Nội dung cuốn sách có thể tải về ở link bên dưới.
Ảnh bìa: NASA.